1. Kısım - Sunucunuzu Tanıyın
#

Ders videosu

GİRİŞ
#

En son Ubuntu Server LTS (Uzun Vadeli Destek) sürümünü çalıştıran bir uzak sunucunuz olmalı. Bu sunucuyu yalnızca siz yöneteceksiniz. Tam donanımlı bir Linux sunucu yöneticisi olmak için farklı Linux sürümleriyle çalışmaya alışmalısınız, ancak şimdilik Ubuntu iyi bir başlangıç olacaktır.

Komut satırında rahat çalışmayı öğrendiğinizde, bu becerilerinizi sadece tüm Linux dağıtımlarında değil, aynı zamanda Android, macOS, OpenBSD, Solaris ve IBM AIX gibi sistemlere de aktarabilirsiniz. Kurs boyunca Linux üzerinde çalışacağız, ancak ele aldığımız konuların çoğu UNIX İşletim Sistemi türevleri için de geçerlidir. Ana farklar, Gnome, Unity, KDE gibi grafik arayüzlerdedir – ancak bu kurs boyunca grafik arayüz kullanmayacağız.

BU KISIMDAKİ GÖREVLERİNİZ
#

SSH istemcisi kullanarak sunucunuza bağlanın ve giriş yapın.
Sunucunun durumunu kontrol etmek için birkaç basit komut çalıştırın - demo

SSH İSTEMCİSİ KULLANMA
#

Eskiden uzak erişim telnet protokolü ile yapılırdı, ancak artık çok daha güvenli olan SSH (Secure SHell) protokolü kullanılıyor. Sunucunuz yerel bir sanal makine (VM) veya WSL ise, sunucu konsolunu kullanarak bu adımı atlayabilirsiniz. SSH’yi sunucu tarafında 3. kısımda ayrıntılı olarak inceleyeceğiz, ancak SSH istemcisi kullanmak temel bir sistem yöneticisi becerisidir.

macOS ve Linux’te
#

macOS’te Terminal.app ile komut satırına erişebilirsiniz. Uygulamalar -> Yardımcı Programlar dizinindedir. Linux dağıtımlarında, terminali genellikle “Uygulamalar -> Sistem -> Terminal” altında veya Ctrl+Alt+T kısayoluyla açabilirsiniz.

SSH istemcisini şu şekilde kullanabilirsiniz:

ssh user@<ip adresi>

Örneğin:

ssh support@192.123.321.99

Sunucuda SSH anahtarları kullanılıyorsa, kimlik doğrulamak için özel anahtarınızı belirtmeniz gerekir:

ssh -i ~/.ssh/id_rsa support@192.123.321.99

Bağlantıları kolaylaştırmak için .ssh/config dosyasını yapılandırabilirsiniz. Daha fazla bilgi için aşağıdaki EXTENSION bölümüne bakın.

Windows’ta
#

Windows 10’da SSH istemcisini etkinleştirmeniz gerekebilir. Alternatif olarak, PuTTY veya MobaXterm gibi araçları kullanabilirsiniz. Ayrıca Windows Subsystem for Linux yükleyerek tam bir Linux ortamına erişebilir ve SSH’yi kullanabilirsiniz.

Biz PuTTY tercih edeceğiz.

İlk kez bağlandığınızda sunucu anahtarını önbelleğe almak isteyip istemediğiniz sorulacaktır. Evet deyin.

SSH istemcinizi özelleştirmek önemlidir. Siyah üzerine yeşil veya beyaz üzerine siyah gibi renklerle denemeler yapabilirsiniz. Uzaktan oturum ile masaüstünüz arasında metin kopyalamayı öğrenmek de faydalı olacaktır.

Çıkış yapmak için exit yazabilir veya terminali kapatabilirsiniz.

SUNUCUNUZA GİRİŞ YAPIN
#

Giriş yaptıktan sonra, komut isteminin $ ile bittiğini göreceksiniz. Bu, sıradan bir kullanıcıyı gösterir. Tam yetkiye sahip Root kullanıcısı için bu işaret # olur. Root kullanıcısı hakkında 3. kısımda daha fazla bilgi edineceğiz.

SUNUCU HAKKINDA GENEL BİLGİLER
#

lsb_release -a komutuyla kullandığınız Linux sürümünü kontrol edin. Alternatif olarak, cat /etc/os-release komutunu kullanabilirsiniz.

uname -a komutu, sistem hakkında bilgi verir. uptime komutu, sunucunun ne kadar süredir çalıştığını gösterir. whoami ile giriş yaptığınız kullanıcı adını, who ile aktif oturumları ve w komutuyla bu oturumların ne yaptığını görebilirsiniz.

DONANIM BİLGİLERİ
#

lshw, sunucunun donanım yapılandırmasını gösterir. Diğer yararlı komutlar:

lscpu – CPU ve mimari bilgilerini listeler
lsblk – Blok aygıtlarını listeler
lspci – PCI aygıtlarını listeler
lsusb – USB aygıtlarını listeler

BELLEK VE CPU KULLANIMI
#

free -h komutu, sistemdeki bellek (RAM) kullanımını gösterir. vmstat bellek istatistikleri sunar.

top, sistemdeki süreçleri ve kaynak tüketimini gösteren bir görev yöneticisi gibidir. htop ise daha interaktif bir versiyondur.

DİSK KULLANIMINI ÖLÇME
#

df -h komutuyla disk alanı kullanımını, du -h ile dizin boyutlarını kontrol edebilirsiniz.

AĞ KULLANIMINI ÖLÇME
#

Ağ arayüzlerini görmek için ifconfig veya ip address komutlarını kullanın. Bant genişliğini izlemek için ifstat veya sudo iftop -i eth0 komutları faydalıdır.