15. Kısım - Depoların Derinliklerine…
#

GİRİŞ
#

Başlangıçta, sunucunuza apt install komutunu kullanarak bazı yazılım paketleri yüklediniz. Bu işlem oldukça kolaydı ve Linux’ta yazılım yükleme modelinin Android, iPhone ve giderek MacOS ve Windows’taki uygulama mağazalarına benzediğinden bahsetmiştik.

Bugün, bu sistemin nasıl çalıştığını daha derinlemesine inceleyeceğiz. Sistem kaynaklarını güvenli bir şekilde genişletmenin yollarını öğrenirken, resmi kaynakların ötesine geçmenin avantajlarını ve dezavantajlarını da göreceksiniz.

BUGÜNKÜ GÖREVLERİNİZ
#

Yeni bir depo ekleyin.
Bir depoyu kaldırın.
Bir programın hangi depodan geldiğini öğrenin (apt-search).
apt kullanmadan bir program yükleyin.

DEPOLAR VE VERSİYONLAR
#

Her Linux kurulumu birkaç önemli özelliğe sahiptir:

Sürüm: Örneğin, Ubuntu 20.04, CentOS 5, RHEL 6
Bit boyutu: 32-bit veya 64-bit
Çip türü: Intel, AMD, PowerPC, ARM

Sürüm numarası, yükleyebileceğiniz uygulamaların sürümünü belirler. Örneğin, Ubuntu 18.04 (Nisan 2018’de piyasaya sürülmüştür) Apache 2.4.29 ile birlikte gelmiştir. Bu nedenle, sunucunuz 18.04 çalıştırıyorsa, beş yıl sonra bile Apache’yi yükleseniz bu sürümü alırsınız. Bu, sistemin kararlılığını sağlar ancak web tasarımcıları için daha yeni sürümlerde sunulan bazı özelliklerden mahrum kalma anlamına gelir. Güvenlik yamaları, mevcut kararlı sürüme backporting yöntemiyle entegre edilir.

TÜM BU AYARLAR NEREDE?
#

Burada, Debian ve Ubuntu dağıtımlarının kullandığı paket yöneticisini inceleyeceğiz. Bu sistem apt komutunu kullanır. Fedora, RHEL, CentOS gibi dağıtımlarda kullanılan yum ve dnf gibi araçlar da benzer şekilde çalışır.

Konfigürasyon dosyaları, /etc/apt dizini altında bulunur. Paketlerin hangi depolardan geldiğini görmek için şu dosyayı inceleyin:

less /etc/apt/sources.list

Bu dosyada belirli sürümünüz için kullanılan depoların URL’lerini göreceksiniz. Örneğin:

deb http://archive.ubuntu.com/ubuntu precise-security main restricted universe

Buradaki sözdizimiyle ilgili endişelenmenize gerek yok. Ancak bazı durumlarda ekstra depolar eklemek yaygındır. Bunun nasıl yapıldığını şimdi inceleyeceğiz.

EKSTRA DEPOLAR
#

“Standart” depolarda çok fazla yazılım bulunsa da (CentOS için 3.000’den fazla, Ubuntu için bunun on katı), bazı paketler bulunmaz. Bunun iki ana nedeni olabilir:

Kararlılık: CentOS, ticari sunucu kurulumlarında kararlılığı sağlamak için oyunlar gibi gereksiz paketleri içermez.
İdeoloji: Ubuntu ve Debian, “yazılım özgürlüğü” ilkesine bağlıdır. Bu, fiyat değil, özgürlük anlamına gelir. Bu nedenle, bazı ihtiyaç duyduğunuz paketler varsayılan olarak bulunmaz.

EKSTRA DEPOLARI ETKİNLEŞTİRME
#

Önce mevcut paketlerin sayısını öğrenin. Bunun için:

apt-cache dump | grep "Package:" | wc -l

Bu, mevcut sistemde yüklenebilecek tüm paketlerin sayısını verir. Ancak bazı Linux dağıtımlarında ek depolar etkinleştirildiğinde daha fazla paket sağlanabilir. Ubuntu’da “Universe” ve “Multiverse” depoları genellikle varsayılan olarak devre dışıdır. Multiverse, güvenlik güncellemeleri içermeyen ve özgür olmayan yazılımları içerir.

Multiverse deposunu etkinleştirmek için şu rehberi kullanın:

Komut Satırından Depo Etkinleştirme

Bu işlemi yaptıktan sonra, paket önbelleğinizi güncelleyin:

sudo apt update

Ardından netperf aracını şu şekilde yükleyin:

sudo apt install netperf

Çıktıda, bu paketin Multiverse’den geldiğini göreceksiniz.

EKSTRA: Ubuntu PPA’ları
#

Ubuntu, kullanıcıların kendi Kişisel Paket Arşivlerini (PPA) oluşturmalarına da izin verir. Bunlar genellikle en güncel yazılımları içerir.

Örneğin, neofetch aracını yükleyip çalıştırın. Bu araç, sistem yapılandırmanızı ve donanımınızı özetler. Mevcut sürümü görmek için:

neofetch --version

Daha güncel bir sürüm istiyorsanız şu PPA’yı ekleyebilirsiniz:

sudo add-apt-repository ppa:ubuntusway-dev/dev

Depoyu ekledikten sonra önbelleği güncelleyin:

sudo apt update

Ardından neofetch paketini yükleyin:

sudo apt install neofetch

Paketin sürüm bilgilerini kontrol edin:

neofetch --version
apt-cache show neofetch

Yeni sürümler sık sık çıkabilir. Ancak, geliştirme sürecindeki hatalar nedeniyle bazen yazılımın çalışmaması da mümkündür.

ÖZET
#

Varsayılan depolardan yükleme yapmak en güvenli yoldur, ancak bazen ekstra kaynaklara ihtiyaç duyabilirsiniz. Bir sistem yöneticisi olarak riskleri değerlendirmeniz önemlidir. Genel olarak: